30 maja 2008 roku doktor nauk prawnych Werner Rumphorst, były Dyrektor Departamentu Prawnego Europejskiej Unii Nadawców przedstawił swój raport zatytułowany „Finansowanie opłat abonamentowych publicznej radiofonii i telewizji”.
Autor rozważa konsekwencje wprowadzenia w życie koncepcji odchodzenia od abonamentu jako źródła finansowania mediów publicznych w Polsce i konstatuje: - Szacuje się, że proponowana nowelizacja Ustawy o opłatach abonamentowych przyniesie ubytek przychodów z opłat abonamentowych – tylko za drugą połowę bieżącego roku - w kwocie ponad 124 mln zł. Za cały rok (tzn., począwszy od 2009 r.) łączna kwota ubytku wyniosłaby więc przynajmniej 248 mln zł.
Eksperta niepokoi także fakt, że jednocześnie w szybkim tempie spada skuteczność ściągania opłat abonamentowych przez Pocztę Polską, co w konsekwencji może spowodować redukcję zatrudnienia, podniesienie poziomu przychodów z działalności komercyjnej oraz obniżenie kosztów dotyczących programów, które nie są przeznaczone dla masowego odbiorcy. W najgorszym razie media publiczne mogą nawet być zmuszone do zrezygnowania z pewnych rodzajów audycji lub do likwidacji poszczególnych kanałów lub programów.
Swój raport doktor Rumphorst kończy wnioskami, z których dwa wydają się niezwykle istotne:
1) Przewidywana reforma Ustawy o opłatach abonamentowych nie budziłaby sama w sobie żadnych zastrzeżeń prawnych, pod warunkiem, że wynikająca z niej, przewidywana strata dla nadawców publicznych zostałaby w pełni zrekompensowana albo poprzez jednoczesne podwyższenie wysokości opłaty abonamentowej, albo poprzez zobowiązanie państwa do przekazywania takiej rekompensaty finansowej bezpośrednio do TVP i PR.
2) W przypadku, gdyby taka rekompensata finansowa nie miała miejsca, oczywistym i natychmiastowym byłoby pytanie czy można wymagać, by TVP i PR, pomimo ograniczonego finansowania ze środków publicznych, dalej wypełniały swą obecną misję publiczną. Logika prawna sugerowałaby odpowiedź negatywną.
W swej analizie doktor Rumphorst koncentruje się nie tyle na legalności, konstytucyjności czy zgodności z prawem europejskim konkretnych przepisów i rozwiązań, ile na zagrożeniu, jakie niesie dla systemu finansowania mediów publicznych jego bezrefleksyjne „rozmontowanie” bez zapewnienia alternatywnych źródeł przychodów. I to źródeł, które nie będą groziły utratą niezależności mediów publicznych.
Jednocześnie z ekspertyzą dr Wernera Rumphorsta, do Senatu RP przekazane zostało stanowisko Telewizji Polskiej wobec ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o zmianie Ustawy o opłatach abonamentowych. Projekt nowelizacji przewiduje wprowadzenie zwolnień od opłat abonamentowych w stosunku do emerytów, rencistów całkowicie niezdolnych do pracy, bezrobotnych, uprawnionych do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, do świadczeń rodzinnych, do zasiłku przedemerytalnego i świadczenia przedemerytalnego.
Z przeprowadzonej analizy wynika m
.in., że ograniczanie środków z opłat abonamentowych zwiększy dystans (w zakresie potencjału realizacji zadań ważnych dla tożsamości każdego z państw) pomiędzy polskimi a innymi europejskimi nadawcami publicznymi, na niekorzyść polskich mediów publicznych, a co najważniejsze - dla polskiego społeczeństwa. Należy zauważyć, że od wielu lat widoczna jest tendencja do nakładania na nadawców publicznych w Polsce nowych zadań – przy braku dodatkowych, a w ostatnim okresie przy kurczeniu się środków publicznych na ich realizację.
Państwo uchyla się w praktyce od egzekucji administracyjnej opłat abonamentowych, pomimo wyraźnego przepisu poddającego tę daninę, uznaną przez Trybunał Konstytucyjny za powszechną i przymusową, takiemu trybowi ściągania tej należności.
Wynikający z nowelizacji ubytek wpływów nie może być więc pokryty przez TVP bez uszczerbku dla realizacji jej zadań jako nadawcy publicznego. Polscy nadawcy publiczni - co wyraźnie wskazują załączone dane porównawcze - są zdecydowanie niedofinansowani ze źródeł publicznych i w zbyt dużym stopniu muszą polegać na źródłach komercyjnych. Nowe zadania nadawców publicznych związane zwłaszcza z rewolucją technologiczną, w tym cyfryzacją nadawania wymagają odpowiedniego finansowania. Jego zmniejszanie jest działaniem szkodzącym funkcjom demokratycznym, społecznym i kulturowym mediów publicznych.
W załączeniu: opracowanie dr Wernera Rumphorsta „Finansowanie mediów publicznych w Europie”, pismo przewodnie Prezesa Zarządu TVP oraz „Stanowisko TVP wobec ustawy abonamentowej”.
