W przypadku Telewizji Polskiej około 34% wpływów pochodzi z abonamentu, natomiast 66% z emisji reklam i sponsoringu. Problemem jest jednak ściągalność abonamentu – obecnie szacuje się, że abonamentu nie płaci około 45 % abonentów indywidualnych i 98 % firm. Oprócz tego około 20% gospodarstw domowych jest zwolnionych z opłat abonamentowych. Przy większych wpływach z abonamentu media publiczne mogłyby znacznie ograniczyć czas emisji reklam. Taki stan można osiągnąć wyłącznie poprzez zwiększenie wpływów z abonamentu.

Teoretycznie możliwe jest funkcjonowanie TVP bez abonamentu ale praktycznie wiązałoby się to ze zwiększeniem emisji reklam do poziomu stacji komercyjnych oraz wprowadzeniem zmian niekorzystnych dla widzów. Wiązałoby się to także z likwidacją większości Oddziałów Terenowych TVP oraz Programu Satelitarnego TVP Polonia. Natomiast relacje z obrad Parlamentu należałoby ograniczyć do informacji w programach informacyjnych.

Abonament radiowo-telewizyjny jest instytucją charakterystyczną dla prawie wszystkich państw europejskich. Obowiązująca w Polsce wysokość opłat jest jedną z najniższych w Europie. W większości państw istnieje podział na media publiczne i prywatne, a finansowanie telewizji publicznej opiera się na tzw. „systemie mieszanym”, który łączy wpływy z reklam z dochodami abonamentowymi.

Taki model istnieje w: Niemczech, Belgii, Francji, Grecji, Włoszech, Portugalii, Danii, a przy mniejszym wykorzystaniu środków z abonamentu także w Hiszpanii i w Holandii.

Całkowicie bazują na abonamencie: Wielka Brytania (BBC), Szwecja i Finlandia, a zrezygnował z niego jedynie Luksemburg.

Najlepiej rozwiniętymi i we właściwy sposób finansowanymi są telewizje publiczne we Francji, Wielkiej Brytanii, Niemczech i Kanadzie. W tych państwach telewizja publiczna dominuje nad prywatną. Tworzy ona standardy pracy oraz realizuje produkcje telewizyjne wysokiej jakości, przy zupełnej niezależności od wpływów politycznych.

W Polsce od wielu lat obserwujemy procentowy spadek abonentów regularnie uiszczających opłaty abonamentowe. Aby zapobiec tej tendencji Biuro Marketingu i Promocji przygotowało plan działań na rzecz podniesienia ściągalności abonamentu.

Zakładał on przeprowadzenie kampanii telewizyjnych skierowanych zarówno do widzów indywidualnych jak i instytucji. Głównym celem kampanii był wzrost świadomości odnośnie obowiązku opłacania abonamentu przez osoby posiadające odbiorniki rtv oraz podziękowanie wszystkim tym abonentom, którzy regularnie płacą abonament.

Kampania skierowana do osób indywidualnych była emitowana na trzech antenach TVP na przełomie 2004 i 2005 roku. Bohaterami trzech filmów informacyjnych byli widzowie, którzy prezentowali swoje ulubione programy. W filmach wystąpili: pan Zenon – mechanik, który promował „Teatr TV” oraz rodzina państwa Olszewskich, która opowiadała widzom o „Wieczorynce”. W trzecim spocie występowała para młodych lekarzy Ola i Marek – widzowie „Teleexpresu”.

Łącznie w ciągu 6 tygodni wyemitowano ponad 320 spotów promocyjnych na trzech antenach.

Kolejnym przedsięwzięciem mającym na celu zwrócenie uwagi opinii publicznej na temat abonamentu były „Dni abonamentu”, które obchodzono w Telewizji Polskiej 26 i 27 lutego br. Wątek abonamentowy był kontynuowany na antenach TVP S.A. przez cały marzec, podczas którego emitowany był film informacyjny dotyczący wykorzystania środków z abonamentu. Film pokazywał sposób podziału środków abonamentowych oraz ściągalność abonamentu w Polsce.

Instytucje państwowe oraz firmy stanowiły grupę, do której kierowana była kolejna kampania telewizyjna. W tym segmencie ściągalność abonamentu wynosi zaledwie około 2 %. Kampania zaplanowana została w terminie od 30 maja do 10 lipca br.

Na trzech antenach emitowany jest film informacyjny, którego bohaterką jest pani Maria, właścicielka hotelu w Warszawie. Celem kampanii jest zwrócenie uwagi abonentów instytucjonalnych, właścicieli firm i osób zarządzających na przepisy prawne, które zobowiązują firmy do opłacania abonamentu za każdy odbiornik radiowy i telewizyjny, jak również za radioodbiorniki w samochodach.

Wsparciem wszystkich działań na antenach TVP S.A. jest planowana na czerwiec i lipiec kampania prasowa. W głównych dziennikach ukażą się ogłoszenia, które będą informować o wejściu w życie przepisów ustawy o opłatach abonamentowych z dnia 21 kwietnia 2005 r.

Bardzo ważną rolę w informowaniu widzów o przepisach prawnych związanych z abonamentem odegrała strona internetowa. Specjalnie stworzona strona w całości poświęcona abonamentowi powstała w grudniu zeszłego roku. Widzowie znajdą na niej informacje na temat abonamentu, rejestracji odbiorników rtv oraz zwolnień z opłat abonamentowych. Można również na niej znaleźć informacje dotyczące kampanii abonamentowych, jak również podziału środków z abonamentu.

Na stronie internetowej znajduje się również forum, na którym widzowie mogą zadawać pytania dotyczące zasad prawnych związanych z abonamentem.

9 września 2004 r. Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z konstytucją przepisy ustawy o radiofonii i telewizji, które mówią, że wysokość opłat abonamentowych określa Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Wysokość abonamentu powinni ustalać posłowie w drodze ustawy. Na zmianę przepisów abonamentowych Trybunał dał Sejmowi czas do 30 września 2005 r. Sytuacja ta oznaczała zagrożenie podstaw funkcjonowania mediów publicznych. W zaistniałej sytuacji interweniować postanowili prezesi mediów publicznych: Jan Dworak (TVP S.A.), Andrzej Siezieniewski (Polskie Radio SA) oraz przewodniczący Stowarzyszenia Radia Publicznego – Piotr Frydryszek. 7 października wystosowali oni apel skierowany „do wszystkich sił politycznych, świadomych zadań i obowiązków powierzonych mediom publicznym, uznających je za ważny element współczesnego społeczeństwa demokratycznego”. Apel został ponowiony 3 marca 2005 r.

Po wielu miesiącach prac nad ustawą o opłatach abonamentowych została ona zatwierdzona przez Sejm 21 kwietnia 2005 r. a jej przepisy weszły w życie 16 czerwca br. Ustawa zakłada, że abonament za posiadanie radia i telewizora ma stanowić część minimalnego wynagrodzenia. Górna stawka miesięcznego abonamentu za używanie radia ma wynosić 0,7 procent minimalnego wynagrodzenia, czyli obecnie – niewiele ponad 5,7 złotego. Za używanie radia i telewizora stawka ta ma wynieść 2,2 procent, czyli niewiele ponad 18 złotych za miesiąc. Obecnie – na 2005 rok – kwoty te wynoszą odpowiednio 5 złotych i 15,8 złotego.

Wysokość abonamentu będzie ustalana przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Z płacenia abonamentu są zwolnieni najbiedniejsi, pobierający renty lub zasiłki i osoby powyżej 75 roku życia. Jeśli jednak mieszkają one z co najmniej dwiema osobami powyżej 26 lat – zwolnienie z abonamentu nie będzie im przysługiwać. Abonament będzie pobierany przez pocztę. Senat odrzucił propozycję, by abonamentu nie płacili bezrobotni. Osoby dotychczas zwolnione z opłat mają pół roku na przedstawienie odpowiednich zaświadczeń.

Po kampanii skierowanej do osób indywidualnych, w lutym br. TVP S.A. zleciła TNS OBOP przeprowadzenie badań pt. „Gotowość płacenia abonamentu radiowo-telewizyjnego”. Badanie to potwierdziło zasadność przeprowadzania kampanii na rzecz podniesienia ściągalności abonamentu. Co najważniejsze, aż 74% ankietowanych dostrzega konieczność płacenia abonamentu (w badaniu przeprowadzonym w zeszłym roku, przed kampaniami twierdziło tak 60% badanych).

Większość Polaków, którzy widzieli telewizyjną reklamę abonamentu radiowo-telewizyjnego, uważa, że za jej pomocą Telewizja Polska dziękuje widzom, którzy płacą abonament (75%), oraz że reklama ta zachęca do uiszczania opłat abonamentowych (67%). Połowa widzów reklamy abonamentu uważa, iż zachęca ona osoby niepłacące abonamentu do jego zapłacenia (50%), przeciwnego zdania jest 35% respondentów znających reklamę.

Telewizja Polska jest telewizją publiczną dzięki abonamentowi. Dzięki niemu może prowadzić działalności, które są bardzo wartościowe i cenione przez widzów aczkolwiek z komercyjnego punktu widzenia są one nierentowne. Niestety, jak już wspominałam, ściągalność abonamentu jest najniższa w Europie. Jest to argument za utrzymaniem w Polsce systemu, w którym TVP będzie finansowa zarówno z reklam jak i abonamentu.

Zagrożeniem dla takiego systemu są zapisy w dokumencie KRRiT „Cele strategii państwa w dziedzinie mediów elektronicznych”. Dokument ten, sporządzony w marcu br., zawiera propozycję aby znacznie ograniczyć emisję reklam w TVP i całkowicie zakazać emisji reklam w niedziele i święta. Wszystkie te okoliczności wymagają aktywnego działania ze strony TVP w obronie status quo.